नॉर्थ क्वीन्सलँड एक्सपोर्ट टर्मिनलची खरेदी adani ports कडून; आशिया-पॅसिफिक बाजारपेठेत बळकट पकड, ग्रीन हायड्रोजन निर्यातीसाठी मोठे पाऊल
Table of Contents
भारतीय उद्योगपती गौतम अदानी यांच्या नेतृत्वाखालील ‘adani ports अँड स्पेशल इकॉनॉमिक झोन लिमिटेड’ (APSEZ) ने ऑस्ट्रेलियातील एक महत्त्वपूर्ण बंदर टर्मिनल खरेदी करत जागतिक व्यापारी क्षेत्रात आपली उपस्थिती अधिक भक्कम केली आहे. जवळपास २.६ अब्ज अमेरिकन डॉलर्सच्या (A$4 अब्ज) नॉन-कॅश व्यवहारात हा करार पूर्ण झाला असून, आशिया-पॅसिफिकमधील अदानी समूहाच्या धोरणात्मक विस्तारात ही एक महत्त्वपूर्ण भर आहे.
व्यवहाराची प्रमुख वैशिष्ट्ये
या व्यवहाराअंतर्गत adani ports ने ‘अबोट पॉइंट पोर्ट होल्डिंग्स’ या कंपनीचा संपूर्ण हिस्सा खरेदी केला आहे. ही सिंगापूरस्थित कंपनी ‘नॉर्थ क्वीन्सलँड एक्सपोर्ट टर्मिनल’ (NQXT) चालवणाऱ्या संस्थेची मालक आहे. हा व्यवहार रोख स्वरूपात न करता १४३.८ दशलक्ष अदानी पोर्ट्स शेअर्स जारी करून करण्यात आला आहे. हे शेअर्स अदानी एन्टरप्रायझेसच्या नियंत्रित कंपनीला हस्तांतरित करण्यात आले आहेत.
टर्मिनलची माहिती आणि क्षमता
NQXT हे बंदर ऑस्ट्रेलियाच्या क्वीन्सलँड राज्यातील ‘अबोट पॉइंट’ येथे स्थित आहे. सध्या या टर्मिनलची वार्षिक हाताळणी क्षमता 50 दशलक्ष टन आहे. हे एक डीप-वॉटर कोल टर्मिनल असून, क्वीन्सलँड सरकारच्या मालकीचे असून, त्याचा 99 वर्षांचा लीज अदानी समूहाकडे 2110 सालापर्यंत आहे. हे टर्मिनल पूर्व-पश्चिम व्यापार मार्गावर अतिशय महत्त्वाच्या ठिकाणी असून, भविष्यातील ग्रीन हायड्रोजन निर्यातीच्या दृष्टीनेही महत्त्वपूर्ण मानले जात आहे.
याआधीचा मालकी हक्क आणि त्यात झालेले बदल
2011 साली APSEZ ने NQXT ची खरेदी सुमारे 2 अब्ज डॉलर्सना केली होती. मात्र 2013 मध्ये अदानी कुटुंबाने हे बंदर APSEZ कडून खरेदी करत, त्याचा मालकी हक्क आपल्याकडे घेतला होता. या व्यवहारानंतर APSEZ ने भारतीय बंदरांवर लक्ष केंद्रीत केले होते. पण गेल्या दोन वर्षांपासून APSEZ पुन्हा आंतरराष्ट्रीय सागरी मार्गांवर आपला प्रभाव वाढवत आहे.
हे पण वाचा ..‘adani green’ ची झपाट्याने भरारी: खावडा वाऱ्याच्या प्रकल्पाची वाढ, नफा आणि बाजारातील उलथापालथ
ग्रीन हायड्रोजन आणि भविष्यातील संधी
अदानी पोर्ट्सचे CEO अश्विनी गुप्ता यांच्या म्हणण्यानुसार, NQXT ही खरेदी कंपनीच्या जागतिक धोरणात एक निर्णायक टप्पा आहे. ते म्हणाले, “या संपादनामुळे नव्या निर्यात बाजारपेठा उघडतील आणि दीर्घकालीन करार सुनिश्चित होतील.” टर्मिनलच्या कार्यक्षमतेत वाढ, मध्यम कालावधीतील नवीन करार, तसेच ग्रीन हायड्रोजनसारख्या पर्यायी इंधनांची निर्यात या गोष्टींचा मोठा लाभ मिळण्याची शक्यता आहे. पुढील चार वर्षांत या टर्मिनलमधून A$400 दशलक्ष इतका EBITDA मिळवण्याचे उद्दिष्ट आहे.
adani ports चा जागतिक विस्तार
ही खरेदी APSEZ साठी गेल्या दोन वर्षांतील चौथी आंतरराष्ट्रीय संपत्ती अधिग्रहण आहे. या आधी कंपनीने इस्रायल, श्रीलंका आणि टांझानियामधील बंदर प्रकल्पांमध्ये गुंतवणूक केली आहे. सध्या adani ports कडे एकूण १९ बंदरे व टर्मिनल्स आहेत—त्यापैकी १५ भारतात तर उर्वरित चार परदेशात. FY30 पर्यंत कंपनीचे लक्ष्य वार्षिक हँडलिंग क्षमता १ अब्ज टनांपर्यंत वाढवण्याचे आहे, जी FY25 मध्ये ३५ दशलक्ष टन आहे. NQXT च्या मदतीने ही क्षमता जवळपास १२० दशलक्ष टनांवर नेण्याचा विचार आहे.
adani ports चे हे नवीन अधिग्रहण म्हणजे केवळ एक मालमत्ता खरेदी नव्हे, तर भारताचा जागतिक व्यापारातील प्रभाव वाढवण्यासाठीचे एक ठोस पाऊल आहे. आशिया-पॅसिफिकमधील स्थिती बळकट करताना कंपनी हरित ऊर्जा निर्यातीसारख्या महत्त्वाच्या क्षेत्रातही अग्रगण्य स्थान मिळवण्याचा प्रयत्न करत आहे. नजीकच्या भविष्यात भारतीय कंपन्यांच्या जागतिक प्रभावाचा विस्तार कसा होतो, हे पाहणे उत्सुकतेचे ठरणार आहे.